foto: Detail Moeder en Kind, 2021 (Gert Jan van Rooij)

Terug naar de dingen zelf

Ik kwam naar CrossYart met het verlangen om terug te keren naar de fenomenologie van filosoof Maurice Merleau-Ponty, die een grote inspiratiebron in mijn werk is.

Mijn plan was mijn artistieke praktijk theoretisch te verdiepen door zijn werk opnieuw te bestuderen, en door andere boeken te lezen die een verbinding maken tussen de fenomenologie en de kunst. Om vervolgens, geladen met nieuwe inzichten, te reflecteren op mijn artistieke praktijk. In het verlengde daarvan wilde ik onderzoek doen naar de verbinding met mijn publiek; wat deel ik over diepere lagen en motieven die in mijn kunst besloten liggen? 

De afgelopen maanden is het een uitwaaierend onderzoek geworden. Een associatief onderzoek wat me langs verschillende boeken en kunstenaars leidde, maar ook vooral naar diepere lagen in mezelf.  

Uiteindelijk is het een zoektocht geweest naar hoe ik vrijer kan zijn, hoe ik mezelf kan bevrijden van interne censuur, van bepaalde angsten, en van het zoeken naar legitimatie voor mijn werk… lees verder

  1. Reflecties op ‘De Fenomenologie van de Waarneming’… lees verder

  2. Performancetekst ‘Terug’… lees verder

  3. Interview Dries Verhoeven… lees verder

  4. Interview Eva Spierenburg… lees verder

  5. Interview Richtje Reinsma… lees verder

Roos van Geffen

Cycli

Cycli is mijn langlopend kunstzinnig onderzoek dat verdieping vond tijdens de CrossYart studie, gebaseerd op kennis uit de astronomie, antropologie, biologie, musicologie, kunstgeschiedenis, sociologie / politieke economie en filosofie. Er werd gelezen en geconverseerd over cycli in relatie tot de ruimte om ons heen, met name vanuit het perspectief van geluid, het menselijk lichaam, het landschap en geografie, en de hemellichamen zoals zon en maan.

Daarbij zie ik mijn studie als dialoog met het CY team en de kunstenaars die ik interviewde: een kennisinstituut waar ervaringen gedeeld worden en kennis wordt overgedragen. Zoals Lyda zei, krijg ik dan ook een breder veld en bredere kijk om mij heen. Ik zie het zoals de tuin, waar alle planten samenkomen, en CY een bodem biedt waar alles op kan groeien… lees verder Dhrupad en kunst als levenswijze… lees verder

  1. Interview met Louwrien Wijers en Egon Hanfstingl: Het Alledaagse in een Bezield Leven

  2. Interview met Budhaditya Chattopadhyay: Listening to Overcome

Janneke van der Putten

Video still: 'When the Voice Became Space' ,* Eye of the Sahara
, Mauritanië, 2022 – *citaat van Sajjra Xhrs Galarreta

Bron van onvoorspelbaarheid

Om mijn kunstwerken te kunnen maken, die vaak groot zijn, werk ik samen met anderen. Ik noem ze mijn ‘assistenten’ of ‘team’. Deze mensen assisteren mij om de beelden in mijn hoofd in de fysieke wereld te realiseren. En die ideeën zijn vaak groot; zo denk ik nu eenmaal het liefst. Tegelijkertijd is het samenwerken ook intensief. Het kost veel energie en hoe minder ik daarvan heb, hoe modderiger de samenwerking verloopt.

Hoe kan ik beter leiding en richting geven? Op welke manieren past samenwerken bij mij en hoe pakken anderen dit aan? Ik wil graag dat mensen spelen met mijn materiaal, maar hoe motiveer ik ze daartoe en hoe verbetert dat het werk? Hoe verbind ik het toelaten van een ander met de doelen die ik stel voor mijn kunstwerken? Deze vragen heb ik onderzocht aan de hand van literatuur, interviews met teamleden, interviews met externe ervaringsdeskundigen en persoonlijke reflecties… lees verder

Cecilia Rebergen

foto: Dysfunctional Variations, 2019

Democratisch schrijven, een werkboek

Als schrijver van zowel poëzie als proza word ik vaak geconfronteerd met de verschillen tussen deze genres. In poëzie heb ik altijd een grote mate van vrijheid ervaren, zowel in het scheppen van teksten als behandeling van die teksten door redacteuren en uitgevers. In de keuzes die ik maakte wat betreft vorm en inhoud werd ik als dichter vertrouwd, omdat we in de poëzie gewend zijn dat auteurs nieuwe vormen uitvinden voor hun inhoud, zodat die twee maximaal samen kunnen vallen.

In proza lag dit vanaf het begin anders. De scheidslijnen tussen verschillende subgenres (de realistische roman, memoires, jeugdliteratuur, sciencefiction, etc.) waren veel minder vanzelfsprekend fluïde, zoals ik dat vanuit de poëzie gewend was, en experiment werd niet zomaar verwelkomd. Poëzie was een veilige niche met een extreem gespecialiseerd publiek, dat niet schrikt van taalvernieuwing. Proza is voor de massa, voor zover daar in de literatuur van een in rap tempo ontlezend land nog sprake van is. Daarom wilde ik ook proza schrijven, en fictie bovendien. Maar in de fictie zoals die meestal en vooral verschijnt herkende ik de waarden van mijn schrijverschap niet.

Het onderzoek waar je nu het verslag van leest, richtte zich in eerste instantie op het vinden van voorbeelden in de Nederlandse literatuur bij schrijvers die met vergelijkbare dingen bezig waren.… lees verder

Hannah van Binsbergen

foto: etalage boekhandel Athenaeum, Amsterdam 2022

Een onderzoek naar De Ander(en), inleiding en toelichting door CrossYart op het werkboek.

De relatie tot de ander is uitgangspunt, onderwerp en de motor van haar werk. Cindy beschouwt haar werk als een middel voor ontmoeting en voor verbinding maken en onderzoekt posities die daarbij worden ingenomen. 

Wat de conclusie over het proces oplevert naar aanleiding van deze studie is dat de ander, met name ook de samenwerkingspartner, ertoe doet. Zij staan tenminste op gelijke voet met de anderen die later komen, en misschien nog wel in een diepere verbinding met Cindy’s werk want precies daar ontstaat een vorm die niet reproduceerbaar is en die aan de formele kaders ontsnapt. Daar ontstaat een ruimte om met haar werk bestaande regels te herdefiniëren

Waar in eerste instantie anderen als eng, bedreigend en om met Sartre te spreken als ‘de hel’ voelden was het nu tijd voor een nieuwe definitie en een andere benaming. Voor Cindy is het van belang dat de ander een medespeler is en daarin verschillende rollen kan aannemen. Je kunt bijvoorbeeld een samenwerkingspartner zijn, de ander die er is voordat het werk er is. Of de deelnemende ander in de vorm van publiek of een lid, iemand met een langduriger betrokkenheid die het enkele werk overstijgt. Bij deze drie hoofdbenamingen hoort meteen een positie… lees verder

  1. Eindconclusie en werkboek door Cindy Moorman… lees verder

  2. Interview met Cindy Moorman… luister hier

Cindy Moorman

foto: the Objects, a music score for 16 singers, 2021

Lezenkijken of kijkenlezen – over de poëtische ruimte tussen beeld en tekst

Er zijn dingen die ik anderen wil laten zien waar de camera niet bij kan. Ik werk met fotografie en tekst. Woorden kunnen dingen die beelden niet kunnen, en omgekeerd. Waar ze elkaar ontmoeten is een speelveld, en dat is waar ik werk, schuif en combineer. Ik maak installaties, video’s en publicaties rond thema’s als rouw, geestesziekte en de relatie tussen mens en natuur. Vanuit de inhoud van mijn projecten kom ik tijdens het proces telkens op nieuwe vormen uit, alsof het werk zelf zijn vorm bepaalt. Hoe divers die vormen ook zijn, het is altijd een ontmoeting tussen beeld en tekst: Een projectie in een aardedonkere ruimte waarbij een voice-over filosofeert en zingt. Een reeks portretten achter gekleurd handgemaakt glas, waarvan de zichtbaarheid veranderd wanneer je erlangs loopt, omringd door dialogen die op kaartjes te lezen zijn. Een foto die in zijn lijst kan bewegen, die je als bezoeker in je handen kunt houden terwijl je omringd wordt door essayistische teksten aan de muur.

Het blijft voor mij, keer op keer, een zoektocht hoe beelden en woorden samen het beste te presenteren. Het gevaar dat het één het ander overschaduwt ligt altijd op de loer. In exposities worstel ik met de plaats van tekst; veel tentoongestelde tekst oogt saai en overdreven studieus, en een tentoonstellingsbezoeker heeft zelden de rust om uitgebreid te lezen. In boekvorm komt tekst veel beter tot z’n recht, maar daar worden weer vele grenzen gesteld aan het beeldende: een grote print, een diaprojectie of ruimtelijke installatie past niet op de bladzijdes. Hoewel ik vanuit de fotografie kom (dat is wat ik studeerde) is schrijven steeds belangrijker aan het worden en ik schrijf ook veel teksten die op zichzelf staan, publiceerde de afgelopen jaren veel in literaire tijdschriften en ben bezig met een manuscript voor een roman, waarvoor ik een beurs van het Letterenfonds heb ontvangen. Hoe blij ik ook ben met mijn groeiend schrijverschap, ik wil niet dat het de plaats van mijn kunstenaarschap inneemt. Ik wil vormen vinden waarin beide kunstvormen elkaar versterken… lees verder

  1. concluderend essay… lees verder

Sanne Kabalt

foto: An artist book for the loss of winter with a combination of Toyobo photopolymer prints and poems. 2023

Het verlangen om inhoudelijk onderzoek te doen naar de kernwaarden en thematiek in mijn eigen werk ontstond een jaar geleden. Een werk dat ik in 2021 maakte riep dermate veel vragen op dat ik er een studie omheen kon inrichten. Het was een periode van reflectie door de pandemie en tegelijkertijd merkte ik een verlies van het enthousiasme van het maken. Het was een werk dat ontstond vanuit een gevoel van urgentie maar tegelijkertijd voelde het als een shot in the dark. Omdat ik het moeilijk te omschrijven vond, bracht ik het onderwerp van mijn studie onder het begrip klimaatverandering. Het werk had immers iets dystopisch: vervallen stedelijke infrastructuur in het midden van een beboste omgeving. De natuur had haar plek terug geclaimd.

Mijn doelstelling was om de kern van mijn werk te ontleden en vanuit daar de verbanden te leggen tussen de kernwaarden en fascinaties. Daarbij beoogde ik het creëren van een basis door vanuit een studerende houding het onbewuste te voeden als een basis voor nieuw werk voor de komende jaren… lees verder

Kevin Bauer

foto: Half Past History, Paltz Biënnale, 2021

Wat is MOD-platform?

Mijn onderzoek is voortgekomen uit de initiële vraag; hoe samenwerkingsverbanden in de kunstsector beter ingebed kunnen worden in mijn kunstenaarspraktijk. Via diverse literaire werken over wetenschapsfilosofie, evolutionaire biologie, antropologie en ouderwets proza is mijn visie over hoe ik werkzaam wil zijn aan het wankelen gebracht.

In het document MOD-grondbeginselen geef ik een bredere toelichting op de manier van denken van waaruit ik naar de toekomst gericht verder aan het werk wil in de kunstsector. ‘MOD-grondbeginselen’ gaat voornamelijk over waarom we waarderen wat we waarderen, kritiek op de manier hoe dit ons vast kan zetten in structuren van macht en belangrijker nog wat nieuwe denkstappen kunnen zijn om daaruit te geraken. Een van de belangrijkste concepten is de erkenning dat waarde voortkomt uit netwerken, dit is sterk geïnspireerd op ideeën over sympoiesis, en de rol van symbiose in ons denken over natuur en evolutie zoals Donna Haraway dat uiteenzet in haar boek Staying with the Trouble (2016). Niks ontstaat in een vacuüm, menselijke en niet-menselijke relaties zijn afhankelijk van de gezondheid van netwerken waar we deel van uitmaken net zoals de individuele prestaties die daaruit voortkomen. Wanneer we allemaal omhoog aan het staren zijn, vergeten we weleens om naar de compost laag en het "anonieme" bodemleven te kijken en eenzelfde waardering op te brengen voor al dat anonieme werk wat die uitzonderlijke posities überhaupt mogelijk maakt.

Als MOD-platform wil ik actief bijdragen een paradigma verschuiving richting meer sympoietisch werken en denken. Ik stap uit de rol als individueel kunstenaar en zie mezelf in een nieuwe rol als netwerk beheerder… lees verder

  1. MOD-Grondbeginselen… lees verder

Jonas Wijtenburg

foto: Becoming, Unbecoming, Rebecoming a position #1, 2018